آیا بایدن به دنبال تغییر روش در برابر عربستان است؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ در روز شنبه (17 آبان) پس از تبریک گسترده مقامات و رهبران جهان به جو بایدن رئیس جمهور جدید آمریکا، شاهد این بودیم که یکی از متحدان نزدیک این کشور به وضوح سکوت کرده بود. بیش از 24 ساعت پس از پیروزی جو بایدن، پادشاه سعودی یکی از قدرتمندرین کشورهای مسلمان جهان در بیانیه کوتاهی نوشت: «بهترین آرزوی موفقیت برای آقای بایدن و مردم (دوست) آمریکا».

تردید ریاض در پذیرش تغییر در واشنگتن ممکن است این نگرانی را نشان دهد که سیاست های دولت جدید امریکا در قبال عربستان سعودی دوستانه نخواهد بود. عربستان سعودی و متحدان منطقه ای آن پس از چهار سال ارتباط نزدیک با دونالد ترامپ، اکنون از این که بایدن این روابط را از بین ببرد و به سمت روابط نزدیک تر با ایران قدم بردارد هراس دارند. روابط متشنج و بعضا خصمانه عربستان سعودی، امارات و شرکای آن با باراک اوباما رئیس جمهور پیشین، در دوران دولت ترامپ به دوستی نزدیک تبدیل شد. دکتر «یوئل گوزانسکی» کارشناس ارشد انستیتو مطالعات امنیت ملی دانشگاه تل آویو در مصاحبه با مدیا لاین گفت: «ترامپ به جای حمایت از افکار عمومی، کنگره و جامعه بین الملل مسیر دفاع از خاندان سلطنتی سعودی را انتخاب کرد».

رئیس جمهور دونالد ترامپ در میان اتهامات مربوط به نقض حقوق بشر، مداخله در جنگ داخلی یمن و شاید مهم ترین مسئله قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار از ریاض حمایت و پشتیبانی نمود. گوزنسکی بر این عقیده است که دونالد ترامپ این مسائل را در قالب یک نگاه معاملاتی و کاسب کارانه می دید که می توان به توافق کاخ سفید برای فروش 8 میلیارد دلار تسلیحات به عربستان سعودی از جمله بمب های هدایت شونده دقیق اشاره کرد.

در همین حال، جو بایدن متعهد شده که مسیر دیگری را در خاورمیانه تعقیب خواهد کرد. وی در آخرین اظهارات خود تصریح داشت که به دلیل نقض حقوق بشر و سایر اقدامات عربستان به توقف فروش تسلیحات به این کشور اقدام می کند. وی همچنین متعهد شده که به توافق هسته ای سال 2015 بین قدرت های جهانی و ایران (برجام) بازگردد. پروفسور مهران کامروا استاد دانشگاه جرج تاون معتقد است که کشورهای سنی خلیج فارس باید سیاست های منطقه ای خود را مورد ارزیابی مجدد قرار دهند. وی افزود: «کشورهای عربی خلیج فارس از تنش های ایران و آمریکا برای مزیت های مادی و استراتژیک خود به طرق مختلف استفاده کرده اند. این یکی از دلایل اصلی آن هاست که حامی تمایل دولت اوباما برای گفتگو با ایران نبودند». وی افزود: «رویکرد دولت بایدن ممکن است آن ها را مجبور سازد تا به این نتیجه برسند که اعتماد بی قید و شرط به آمریکا باید اصلاح گردد و همچنین تنش ها با ایران را کاهش دهند». گوزانسکی هم با این دیدگاه موافق است و تصریح داشت: «واقعاً در میان دولت های سنی نگرانی وجود دارد که دولت جو بایدن تکرار سال های اوباما باشد، زیرا فشارهای اقتصادی بر ایران برداشته و به این کشور اجازه می دهد تا جایگاه خود را بهبود ببخشد».

روز دوشنبه، گزارش هایی منتشر شد مبنی بر اینكه برای آسیب زدن به اقتصاد ایران، وزارت امور خارجه و خزانه داری آمریكا تحریم های بیشتری را علیه تهران اعمال می كند. اما گوزانسکی بر این عقیده است که این اقدام به صورت متناقضی به بایدن کمک می کند زیرا که این اهرم نفوذی را در اختیار بایدن قرار می دهد و می تواند در هنگام مذاکره با ایران با پیشنهاد حذف تحریم ها امتیاز بهتری از ایران کسب کند. 

جو بایدن همچنین ممکن است برای پایان تحریم های کشورهای عربی خلیج فارس علیه قطر تلاش کند. در ژوئن 2017، امارات، عربستان سعودی، بحرین و سایر کشورهای عربی خلیج فارس روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند و با تاکید بر این که دوحه از تروریسم در سرتاسر خاورمیانه حمایت می کند از تجارت با این کشور خودداری می نمایند. ترامپ ابتدا این اقدام را تأیید کرد، اما به دلیل فرماندهی مرکزی نیروهای هوایی آمریکا در قطر تلاش کرد تا این تحریم ها خاتمه یابند. گوزانسکی افزود: «ترامپ در این زمینه تلاش کرد ولی ناکام ماند. اما بایدن برای فشار آوردن به کشورهای حاشیه خلیج فارس برای ورود گفتگو با قطر از اهرم نفوذ و قدرت بیشتری برخوردار است. حتی وی ممکن است بتواند عربستان سعودی را وادار سازد تا روند عادی سازی مناسبات با اسرائیل قدم بردارد». کامروا معتقد است: «من انتظار ندارم دولت جدید در 100 روز نخست برای حل این منازعه قدم بردارد اما آنچه ممکن است اتفاق بیفتد تغییر در برداشت عربستان و امارات برای تغییر سیاست خارجی آمریکا دردوران بایدن می باشد. این تغییر در برداشت ممکن است سعودی ها و اماراتی ها را وادار کند تا پالس هایی به واشنگتن ارسال کنند که آن ها مایل هستند تا به درگیری خود با قطر خاتمه ببخشند».